09027 up 09029

manual

09028

note: gaGguli


09028001 saJMjaya uvAca

09028001a tataH kruddhA mahArAja saubalasya padAnugAH

09028001c tyaktvA jIvitam Akrande pANDavAn paryavArayan


09028002a tAn arjunaH pratyagRhNAt sahadevajaye dhRtaH

09028002c bhImasenaz ca tejasvI kruddhAzIviSadarzanaH


09028003a zaktyRSTiprAsahastAnAM sahadevaJM jighAMsatAm

09028003c saGMkalpam akaron moghaGM gANDIvena dhanaJMjayaH


09028004a pragRhItAyudhAn bAhUn yodhAnAm abhidhAvatAm

09028004c bhallaiz ciccheda bIbhatsuzH zirAMsy api hayAn api


09028005a te hatAH pratyapadyanta vasudhAM vigatAsavaH

09028005c tvaritA lokavIreNa prahatAsH savyasAcinA


09028006a tato duryodhano rAjA dRSTvA svabalasaGMkSayam

09028006c hatazeSAn samAnIya kruddho rathazatAn vibho


09028007a kuJjarAMz ca hayAMz caiva pAdAtAMz ca paranMtapa

09028007c uvAca sahitAn sarvAn dhArtarASTra idaM vacaH


09028008a samAsAdya raNe sarvAn pANDavAn sasuhRdgaNAn

09028008c pAJcAlyaJM cApi sabalaM hatvA zIghranM nivartata


09028009a tasya te zirasA gRhya vacanaM yuddhadurmadAH

09028009c pratyudyayU raNe pArthAMs tava putrasya zAsanAt


09028010a tAn abhyApatatazH zIghraM hatazeSAn mahAraNe

09028010c zarair AzIviSAkAraiH pANDavAH samavAkiran


09028011a tat sainyamM bharatazreSTha muhUrtena mahAtmabhiH

09028011c avadhyata raNamM prApya trAtAranM nAbhyavindata

09028011e pratiSThamAnanM tu bhayAn nAvatiSThata daMzitam


09028012a azvair viparidhAvadbhisH sainyena rajasA vRte

09028012c na prAjJAyanta samare dizaz ca pradizas tathA


09028013a tatas tu pANDavAnIkAn nisHsRtya bahavo janAH

09028013c abhyaghnaMs tAvakAn yuddhe muhUrtAd iva bhArata

09028013e tato nizHzeSam abhavat tat sainyanM tava bhArata


09028014a akSauhiNyasH sametAs tu tava putrasya bhArata

09028014c ekAdaza hatA yuddhe tAH prabho pANDusRJjayaiH


09028015a teSu rAjasahasreSu tAvakeSu mahAtmasu

09028015c eko duryodhano rAjann adRzyata bhRzaGM kSataH


09028016a tato vIkSya dizasH sarvA dRSTvA zUnyAJM ca medinIm

09028016c vihInasH sarvayodhaiz ca pANDavAn vIkSya saMyuge


09028017a muditAn sarvasiddhArthAn nardamAnAn samantataH

09028017c bANazabdaravAMz caiva zrutvA teSAmM mahAtmanAm


09028018a duryodhano mahArAja kazmalenAbhisaMvRtaH

09028018c apayAne manaz cakre vihInabalavAhanaH


09028019 dhRtarASTra uvAca

09028019a nihate mAmake sainye nizHzeSe zibire kRte

09028019c pANDavAnAmM balaM sUta kinM nu zeSam abhUt tadA

09028019e etan me pRcchato brUhi kuzalo hy asi saJMjaya


09028020a yac ca duryodhano mandaH kRtavAMs tanayo mama

09028020c balakSayanM tathA dRSTvA sa ekaH pRthivIpatiH


09028021 saJMjaya uvAca

09028021a rathAnAnM dve sahasre tu sapta nAgazatAni ca

09028021c paJca cAzvasahasrANi pattInAJM ca zataM zatAH


09028022a etac cheSam abhUd rAjan pANDavAnAmM mahad balam

09028022c parigRhya hi yad yuddhe dhRSTadyumno vyavasthitaH


09028023a ekAkI bharatazreSTha tato duryodhano nRpaH

09028023c nApazyat samare kaJM cit sahAyaM rathinAM varaH


09028024a nardamAnAn parAMz caiva svabalasya ca saGMkSayam

09028024c hataM svahayam utsRjya prAGmukhaH prAdravad bhayAt


09028025a ekAdazacamUbhartA putro duryodhanas tava

09028025c gadAm AdAya tejasvI padAtiH prasthito hradam


09028026a nAtidUranM tato gatvA padbhyAm eva narAdhipaH

09028026c sasmAra vacanaGM kSattur dharmazIlasya dhImataH


09028027a idanM nUnamM mahAprAjJo viduro dRSTavAn purA

09028027c mahad vaizasam asmAkaGM kSatriyANAJM ca saMyuge


09028028a evaM vicintayAnas tu pravivikSur hradanM nRpaH

09028028c duHkhasaMtaptahRdayo dRSTvA rAjan balakSayam


09028029a pANDavAz ca mahArAja dhRSTadyumnapurogamAH

09028029c abhyadhAvanta saGMkruddhAs tava rAjan balamM prati


09028030a zaktyRSTiprAsahastAnAmM balAnAm abhigarjatAm

09028030c saGMkalpam akaron moghaGM gANDIvena dhanaJMjayaH


09028031a tAn hatvA nizitair bANaisH sAmAtyAn saha bandhubhiH

09028031c rathe zvetahaye tiSThann arjuno bahv azobhata


09028032a subalasya hate putre savAjirathakuJjare

09028032c mahAvanam iva chinnam abhavat tAvakamM balam


09028033a anekazatasAhasre bale duryodhanasya ha

09028033c nAnyo mahAratho rAjaJ jIvamAno vyadRzyata


09028034a droNaputrAd Rte vIrAt tathaiva kRtavarmaNaH

09028034c kRpAc ca gautamAd rAjan pArthivAc ca tavAtmajAt


09028035a dhRSTadyumnas tu mAnM dRSTvA hasan sAtyakim abravIt

09028035c kim anena gRhItena nAnenArtho 'sti jIvatA


09028036a dhRSTadyumnavacazH zrutvA ziner naptA mahArathaH

09028036c udyamya nizitaGM khaDgaM hantumM mAm udyatas tadA


09028037a tam Agamya mahAprAjJaH kRSNadvaipAyano 'bravIt

09028037c mucyatAM saJMjayo jIvan na hantavyaH kathaM cana


09028038a dvaipAyanavacazH zrutvA ziner naptA kRtAJjaliH

09028038c tato mAm abravIn muktvA svasti saJMjaya sAdhaya


09028039a anujJAtas tv ahanM tena nyastavarmA nirAyudhaH

09028039c prAtiSThaM yena nagaraM sAyAhne rudhirokSitaH


09028040a krozamAtram apakrAntaGM gadApANim avasthitam

09028040c ekanM duryodhanaM rAjann apazyamM bhRzavikSatam


09028041a sa tu mAm azrupUrNAkSo nAzaknod abhivIkSitum

09028041c upapraikSata mAnM dRSTvA tadA dInam avasthitam


09028042a taJM cAham api zocantanM dRSTvaikAkinam Ahave

09028042c muhUrtanM nAzakaM vaktuGM kiJM cid duHkhapariplutaH


09028043a tato 'smai tad ahaM sarvam uktavAn grahaNanM tadA

09028043c dvaipAyanaprasAdAc ca jIvato mokSam Ahave


09028044a muhUrtam iva ca dhyAtvA pratilabhya ca cetanAm

09028044c bhrAtRRMz ca sarvasainyAni paryapRcchata mAnM tataH


09028045a tasmai tad aham AcakSaM sarvamM pratyakSadarzivAn

09028045c bhrAtRRMz ca nihatAn sarvAn sainyaJM ca vinipAtitam


09028046a trayaH kila rathAH ziSTAs tAvakAnAM narAdhipa

09028046c iti prasthAnakAle mAGM kRSNadvaipAyano 'bravIt


09028047a sa dIrgham iva nizHzvasya viprekSya ca punaH punaH

09028047c aMse mAmM pANinA spRSTvA putras te paryabhASata


09028048a tvad anyo neha saGMgrAme kaz cij jIvati saJMjaya

09028048c dvitIyanM neha pazyAmi sasahAyAz ca pANDavAH


09028049a brUyAsH saJMjaya rAjAnamM prajJAcakSuSam Izvaram

09028049c duryodhanas tava sutaH praviSTo hradam ity uta


09028050a suhRdbhis tAdRzair hInaH putrair bhrAtRbhir eva ca

09028050c pANDavaiz ca hRte rAjye ko nu jIvati mAdRzaH


09028051a AcakSethAsH sarvam idamM mAJM ca muktamM mahAhavAt

09028051c asmiMs toyahrade suptaJM jIvantamM bhRzavikSatam


09028052a evam uktvA mahArAja prAvizat taM hradanM nRpaH

09028052c astambhayata toyaJM ca mAyayA manujAdhipaH


09028053a tasmin hradamM praviSTe tu trIn rathAJ zrAntavAhanAn

09028053c apazyaM sahitAn ekas tanM dezaM samupeyuSaH


09028054a kRpaM zAradvataM vIranM drauNiJM ca rathinAM varam

09028054c bhojaJM ca kRtavarmANaM sahitAJ zaravikSatAn


09028055a te sarve mAm abhiprekSya tUrNam azvAn acodayan

09028055c upayAya ca mAm Ucur diSTyA jIvasi saJMjaya


09028056a apRcchaMz caiva mAM sarve putranM tava janAdhipam

09028056c kaccid duryodhano rAjA sa no jIvati saJMjaya


09028057a AkhyAtavAn ahanM tebhyas tadA kuzalinanM nRpam

09028057c tac caiva sarvam AcakSaM yan mAnM duryodhano 'bravIt

09028057e hradaJM caivAham AcaSTa yamM praviSTo narAdhipaH


09028058a azvatthAmA tu tad rAjan nizamya vacanamM mama

09028058c taM hradaM vipulamM prekSya karuNamM paryadevayat


09028059a aho dhiG na sa jAnAti jIvato 'smAn narAdhipaH

09028059c paryAptA hi vayanM tena saha yodhayitumM parAn


09028060a te tu tatra ciraGM kAlaM vilapya ca mahArathAH

09028060c prAdravan rathinAM zreSThA dRSTvA pANDusutAn raNe


09028061a te tu mAM ratham Aropya kRpasya supariSkRtam

09028061c senAnivezam Ajagmur hatazeSAs trayo rathAH


09028062a tatra gulmAH paritrastAH sUrye cAstam ite sati

09028062c sarve vicukruzuzH zrutvA putrANAnM tava saGMkSayam


09028063a tato vRddhA mahArAja yoSitAM rakSaNo narAH

09028063c rAjadArAn upAdAya prayayur nagaramM prati


09028064a tatra vikrozatInAJM ca rudatInAJM ca sarvazaH

09028064c prAdurAsIn mahAJ zabdazH zrutvA tad balasaGMkSayam


09028065a tatas tA yoSito rAjan krandantyo vai muhur muhuH

09028065c kurarya iva zabdena nAdayantyo mahItalam


09028066a AjaghnuH karajaiz cApi pANibhiz ca zirAMsy uta

09028066c luluvuz ca tadA kezAn krozantyas tatra tatra ha


09028067a hAhAkAravinAdinyo vinighnantya urAMsi ca

09028067c krozantyas tatra ruruduH krandamAnA vizAM pate


09028068a tato duryodhanAmAtyAsH sAzrukaNThA bhRzAturAH

09028068c rAjadArAn upAdAya prayayur nagaramM prati


09028069a vetrajarjharahastAz ca dvArAdhyakSA vizAmM pate

note: jarjhara misspelling?

09028069c zayanIyAni zubhrANi spardhyAstaraNavanti ca

09028069e samAdAya yayus tUrNanM nagaranM dArarakSiNaH


09028070a AsthAyAzvatarIyuktAn syandanAn apare janAH

09028070c svAn svAn dArAn upAdAya prayayur nagaramM prati


09028071a adRSTapUrvA yA nAryo bhAskareNApi vezmasu

09028071c dadRzus tA mahArAja janA yAntIH puraM prati


09028072a tAsH striyo bharatazreSTha saukumAryasamanvitAH

09028072c prayayur nagaranM tUrNaM hatasvajanabAndhavAH


09028073a A gopAlAvipAlebhyo dravanto nagaramM prati

09028073c yayur manuSyAsH samMbhrAntA bhImasenabhayArditAH


09028074a api caiSAmM bhayanM tIvramM pArthebhyo 'bhUt sudAruNam

09028074c prekSamANAs tadAnyonyam AdhAvan nagaramM prati


09028075a tasmiMs tadA vartamAne vidrave bhRzadAruNe

09028075c yuyutsuzH zokasamMmUDhaH prAptakAlam acintayat


09028076a jito duryodhanasH saGMkhye pANDavair bhImavikramaiH

09028076c ekAdazacamUbhartA bhrAtaraz cAsya sUditAH

09028076e hatAz ca kuravasH sarve bhISmadroNapurasHsarAH


09028077a aham eko vimuktas tu bhAgyayogAd yadRcchayA

09028077c vidrutAni ca sarvANi zibirANi samantataH

note: lineas missing


09028078a duryodhanasya sacivA ye ke cid avazeSitAH

09028078c rAjadArAn upAdAya vyadhAvan nagaramM prati


09028079a prAptakAlam ahamM manye pravezanM taisH sahAbhibho

09028079c yudhiSThiram anujJApya bhImasenanM tathaiva ca


09028080a etam arthamM mahAbAhur ubhayosH sa nyavedayat

09028080c tasya prIto 'bhavad rAjA nityaGM karuNaveditA

note: veditA misprint?

09028080e pariSvajya mahAbAhur vaizyAputraM vyasarjayat


09028081a tatasH sa ratham AsthAya drutam azvAn acodayat

09028081c asamMbhAvitavAMz cApi rAjadArAn puramM prati

note: saMbhAvitavAn = he made? If so, what's the a in front?


09028082a taiz caiva sahitaH kSipram astaM gacchati bhAskare

09028082c praviSTo hAstinapuramM bASpakaNTho 'zrulocanaH


09028083a apazyata mahAprAjJaM viduraM sAzrulocanam

09028083c rAjJasH samIpAn niSkrAntaM zokopahatacetasam


09028084a tam abravIt satyadhRtiH praNataM tv agrataH sthitam

09028084c asmin kurukSaye vRtte diSTyA tvamM putra jIvasi


09028085a vinA rAjJaH pravezAd vai kim asi tvam ihAgataH

09028085c etan me kAraNaM sarvaM vistareNa nivedaya


09028086 yuyutsur uvAca

09028086a nihate zakunau tAta sajJAtisutabAndhave

09028086c hatazeSaparIvAro rAjA duryodhanas tataH

09028086e svakaM sa hayam utsRjya prAGmukhaH prAdravad bhayAt


09028087a apakrAnte tu nRpatau skandhAvAranivezanAt

09028087c bhayavyAkulitaM sarvamM prAdravan nagaramM prati


09028088a tato rAjJaH kalatrANi bhrAtRRNAM cAsya sarvazaH

09028088c vAhaneSu samAropya stryadhyakSAH prAdravan bhayAt


09028089a tato 'haM samanujJApya rAjAnaM sahakezavam

09028089c praviSTo hAstinapuraM rakSal~ lokAd dhi vAcyatAm

note: vAcyatAm = it should be said ??


09028090a etac chrutvA tu vacanaM vaizyAputreNa bhASitam

09028090c prAptakAlam iti jJAtvA vidurasH sarvadharmavit

09028090e apUjayad ameyAtmA yuyutsuM vAkyakovidam


09028091a prAptakAlam idaM sarvamM bhavato bharatakSaye

09028091c adya tvam iha vizrAntazH zvo 'bhigantA yudhiSThiram

note: lots of lines missing below


09028092a etAvad uktvA vacanaM vidurasH sarvadharmavit

09028092c yuyutsuM samanujJApya praviveza nRpakSayam

note: lines missing

09028092e yuyutsur api tAM rAtriM svagRhe nyavasat tadA


jarjhara
pratiSThamAnam
saMbhAvitavAn
vAcyatAm
veditA

09027 up 09029